28-lugli-2020: نسل کشی ادامنه

موسسه ترجمه و
مدیر انستیتوی مطالعات شرق ارمنستان: به رسميت شناختن بين المللی نسل کشی ارمنيان رو به رشد است، به همين دليل ترکيه اقدامات بازدارنده انجام می دهد.کارشناس مسایل ترکیه: حدود ۱۵۰ هزار ارمنی تغییر دیانت داده شده در ترکیه زندگی می کنند.واکنش کميته همکاری ارمنستان با پارلمان اتحاديه اروپا،به بيانيه منتشر شده توسط سه تن از نمايندگان پارلمان اروپاآرارات آقاسيان: نسخ خطی مصور ارمنی در بازارهای ترکيه برای انواع بسته بندی به کار گرفته می شدند.روزنامه «جمهوری ارمنستان» می نويسد:به رسميت شناختن نسل کشی ارمنيان،راه نجاتی برای نسلهای ترکيه خواهد بودآننا ناقداليان: ترکيه آن کشوری نيست که بتواند رياست هفتاد و پنجمين دوره سازمان ملل متحد را عهده دار گردد.کتاب فرمان قتل عامکتاب نسل کشی ارامنه (جهان سخن می گوید)کتاب تئاتر نوین ایران و خانواده طریانکتاب ارمنیان و انقلاب مشروطه ایران
صفحه اصلی نسل کشی ارمنیان مقالات دیدگاه افکار عمومی و روشنفکران ترکیه در قبال نسل کشی ارمنیان
دیدگاه افکار عمومی و روشنفکران ترکیه در قبال نسل کشی ارمنیان
دیدگاه افکار عمومی و روشنفکران ترکیه در قبال نسل کشی ارمنیان
در: بهمن ۰۵, ۱۳۹۷در: مقالات, نسل کشی ارمنیانبدون دیدگاه چاپ ایمیل
دیدگاه افکار عمومی و روشنفکران ترکیه در قبال نسل کشی ارمنیان

ایساک یونانسیان

جرقه بررسی و تحقیق درباره مسأله نسل کشی ارمنیان در ترکیه،هنگامی زده شد که در سال ۱۹۶۵م ارمنیان و ارمنستان مراسم پنجاهمین سال نسل کشی ارمنیان را برگزار کردند و اصحاب جراید و تلویزیون های مختلف جهان این مراسم را پوشش دادند.دولت ترکیه که تا آن زمان کوشیده بود موضوع نسل کشی ارمنیان را از جامعة ترکیه در خفا نگاه دارد،ناگهان با پرسش های فراوانی از سوی افراد جامعه و روشنفکران خود روبه رو شد،زیرا ورق برگشته و فصلی از تاریخ سیاه ترکیه آشکار شده بود.مورّخان شروع به کنکاش در تاریخ خود کردند و آن دسته از روشنفکران تُرک که در خارج از ترکیه زندگی می کردنند به وسیله ارتباط با جوامع ارمنی،به حقایق تاریخی پی بردند که تا آن روز نه دیده و نه شنیده بودند.

دولت کوشید به کمک روشن فکران وابسته اش به خود مانند یوسف هالاچوغلو[۱]،محمد پِرینچک[۲] و فتحی آتالا[۳] به انتقاد ها پاسخ دهد.از اینرو مدّعی شدند تنها چند دَه هزار ارمنی،آن هم به سبب شروع جنگ جهانی اول،بیماری و قحطی از بین رفته اند.

شکسته شدن حریم های صحبت از نسل کشی ارمنیان در ترکیه،به کنفرانسی با نام «ارامنه عثمانی،در سال های سقوط» بر می گردد،که در سال ۲۰۰۵م در دانش گاه «بیلگی» استانبول،برگزار شد.می توان گفت این کنفرانس،نقطة عطف بررسی نسل کشی ارمنیان است.برای نخستین بار در این همایش،نسل کشی ارمنیان،به دور از پیش داوری های سیاسی و عقیدتی،ارزیابی و بررسی شد.برخی از تاریخ نگاران تُرک در این کنفرانس به روشنی حوادث سال ۱۹۱۵ را یک «نسل کشی» توصیف کردند.

سپس در ۱۵ دسامبر ۲۰۰۸،گروهی از استادان دانشگاه ها،روزنامه‏ نگاران،و روشنفکران ترکیه،با ایجاد پایگاهی اینترنتی[۴] و انتشار دادخواست مشترکی برای کشتارهای سال ۱۹۱۵،از ارمنیان عذرخواهی کردند.بانیان این اقدام،دانش پژوهان تُرک،احمد اینسل،[۵] باسکین اران،[۶]چنگیز اختر،[۷]،و روزنامه‏ نگار ترک،علی بایرام‏اغلو[۸] بودند که با وجود تمامی تهدیدها،چه از طرف افراط‏گرایان و چه دولت مداران دست به این عمل زدند.

نویسندگان این دادخواست اینترنتی از دولت ترکیه نمی‏خواهند از ارمنیان عذرخواهی کند،بلکه می‏خواهند مسالۀ انکار رنج ارمنیان در ترکیۀ عثمانی بررسی شود و فضایی ایجاد کنند تا این تحریم لغو و در جامعۀ ترکیه دربارۀ این موضوع بحث شود.

این دادخواست اینترنتی با عنوان «من عذر می خواهم» از ارمنیان به خاطر درد و رنجی که در ۱۹۱۵م در ترکیة عثمانی کشیده ‏اند،عذرخواهی می‏کند.متن دادخواست چنین است:

«وجدانم نمی‏گذارد فلاکت‏ هایی را که ارمنیان عثمانی در ۱۹۱۵م شاهد آن بودند،نادیده بگیرم و بی تفاوتی هایی را که نسبت به آنان شده است،بپذیرم.من به نوبۀ خود این بی عدالتی را محکوم می‏کنم و خود را شریک در غم و مصیبت برادران و خواهران ارمنی ام می‏دانم.از آن ها پوزش می‏خواهم.»

آنچه که بعد ها برای ارمنیان مهم بود،اظهارات آن دسته از روشنفکران تُرک بود که به صورت شفاف با قربانیان نسلکشی ارمنیان و با ملت ارمنی هم دردی کردند.از این دست افراد می توان به پروفسور تانر آکچام [۹] اشاره کرد.وی اولین فردی است که نسل کشی ارمنیان را به رسمیت شناخت و با اسناد و مدارک و نوشتن مقالات و چاپ کتاب،مانند کتاب “اقدام شرم آور” که به فارسی نیز ترجمه و منتشر شده،ثابت کرد نسل کشی اتّفاق افتاده است.

بعدها رُمان نویس مشهور و برندة جایزة ادبی نوبل اورهان پاموک[۱۰] اعتراف کرد:

«بیش از یک میلیون ارمنی در امپراتوری عثمانی کشته شده اند.»

روشنفکر دیگری که اظهاراتش تاثیر به سزایی در جامعه ترکیه داشت روزنامه نگار و خبرنگار تُرک حسن جِمال[۱۱] نوه جمال پاشا یکی از طرّاحان نسل کشی ارمنیان است که پس از سال ها انکار و نفی و پس از بازدید از موزة یادبود نسل کشی ارمنیان در ایروان،سر تعظیم فرود آورد و کتابی با نام “نسل کشی ارمنیان ۱۹۱۵م” نوشت.

خلیل برکتای[۱۲] متفکر تُرک،در چندین نوبت اظهار نظر کرد و در یکی از جنجالی ترین اظهاراتش گفت:

«دولت ترکیه بارها پیش نهاد تشکیل کمیسیون مشترک مورّخان را می دهد،در حالی که تا کنون در دو مرحله اقدام به پاک سازی بایگانی های دولتی و اسناد مربوط به نسل کشی ارمنیان کرده است.»

بعد از نخستین گروه متفّکران و روشن فکران،افراد زیادی به نسل قبلی اضافه شدند که از معروف ترین آن ها می توان به:

راکب زاراکولو[۱۳] ،عایشه کولین[۱۴]،اورهان کِمال چِنگیز[۱۵]،دکتر اومیت اونگور[۱۶] ،کمال یالچین[۱۷]،سعید چِتین اغلو[۱۸] واحمد آلتان[۱۹]…اشاره کرد.
احمد آلتان[۲۰] اولیّن کسی است که در روزنامة طرف و روی جلد آن مقاله ای با این عنوان نوشت:

«وقایع سال ۱۹۱۵م،نسل کشی است.»

موج سوم پیوستن روشنفکران ترک به نهضت پذیرش نسل کشی ارمنیان در ترکیه،پس از ترور هرانت دینک،روزنامه نگار ارمنی،در استانبول آغاز شد و به قول اورهان کمال چنگیز،هراند دینک کشته شد تا جامعه ترکیه از خواب بیدار شود.

از معروف ترین این نوع روشن فکران می توان به عایشه هور[۲۱](نویسنده)،باسکن اوران[۲۲] (استاد تاریخ)،مِدحت سَنجر[۲۳] (استاد دانش گاه) اشاره کرد.

واقعیت امروز جامعة ترکیه و دیدگاه آنان نسبت به نسل کشی ارمنیان را می توان در چهار گروه بررسی کرد:

گروه اول:
ملّی گراهای افراطی تُرک که به هیچ عنوان نسل کشی ارمنیان را قبول ندارند و معتقدند اجدادشان قاتل نبوده اند و حتّی با کسانی که با ارمنیان هم دردی می کنند،برخوردهای شدید انجام می دهند.مانند «کمیتة طلعت پاشا»[۲۴] که در چند سال گذشته نامه های تهدید آمیز بسیاری برای برخی روشن فکران و روزنامه نگاران فرستاده است.

گروه دوم:
آن دسته از روشن فکران و متفکّران تُرک که مواضع نزدیک به دولت حزب عدالت و توسعه دارند،اذعان می کنند،اتّفاقاتی در جریان جنگ جهانی اول افتاده و هر دو طرف ارمنی و تُرک،زیان دیده اند و باید هر دو طرف از یک دیگر عذر بخواهند.

گروه سوم:
روشن فکران و متفکران نسل قدیم که سال های طولانی است در خارج از ترکیه زندگی می کنند و با کتاب ها و مقالات بسیار،از سیاست های نفی و انکار دولت ترکیه انتقاد می کنند.

گروه چهارم:
روشن فکران،متفکّران،و هنرمندان نسل جدید تُرک که در خارج از ترکیه به فعّالیت های دولت ترکیه معترضند و به روش های مختلف از جمله نوشتن مقالات،ساخت فیلم های سینمایی،…با ارمنیان هم دردی می کنند.

گروه پنجم:
روشن فکران و متفکّران نسل جدید تُرک که در داخل ترکیه مبارزه می کنند.از این گروه می توان به گوگالپ اوزتُرک[۲۵] اشاره کرد که چند سالی است جمع آوری امضاء جهت برداشتن و پاک سازی اسامی عاملین نسل کشی ارمنیان (طلعت پاشا،انورپاشا،و جمال پاشا) از میادین و خیابان های ترکیه است.

پانویس:

[۱] Yusuf Halaçoğlu
[۲] Mehmet Perinçek
[۳] Fathi Atala
[۴] http://www.Ozurdiliyoruz.com
[۵] Ahmet Insel
[۶] Baskin Oran
[۷] Cengiz Aktar
[۸] AliBayramoglu
[۹] Taner Akcam
[۱۰] Orhan Pamuk
[۱۱] Hassan Jemal
[۱۲] Halil Berktay
[۱۳] Ragıp Zarakolu
[۱۴] Ayşe Kulin
[۱۵] Orhan Kemal Cengiz
[۱۶] Uğur Ümit Üngör
[۱۷] Kemal Yalçın
[۱۸] Cetin Oglu
[۱۹] Ahmet Hüsrev Altan
[۲۰] – http://www.taraf.com.tr/makale/10325.htm
[۲۱] Ayşe Hür
[۲۲] Baskin Oran
[۲۳] Midhet Singer
[۲۴] http://talatpasakomitesi.com/
[۲۵] Gokalp Ozturk

v , vartanian