08. Mag. 2021 : Հայաստանի ատենախոսությունների բաց մատչելիության պահոց e Azerbaijan

Հայաստանի ատենախոսությունների բաց մատչելիության պահոց = Open Access Repository of the Armenian Electronic Theses and Dissertations (Armenian ETD-OA) = Репозиторий диссертаций Армении открытого доступа
Home Browse by Year Browse by Subject Browse by Author Author’s Agreement
LoginCreate Account

Ատրպատականի հայությունը XIX դարի վերջից մինչև XX դարի սկիզբ
Մալեքեան, Մեհր Դերենիկ Կարոյի (2019) Ատրպատականի հայությունը XIX դարի վերջից մինչև XX դարի սկիզբ. PhD thesis, ՀՀ ԳԱԱ Պատմության Ինստիտուտ.

[img] PDF (Thesis)
Available under License Creative Commons Attribution.
Download (68Mb) | Preview
[img] PDF (Abstract)
Available under License Creative Commons Attribution.
Download (590Kb) | Preview
Abstract
Ատենախոսության գիտական նշանակությունը կայանում է նրանում, որ ատենախոսության հիմնական թեման (Ատրպատականի հայություն XIX-XX դդ.) եւ առնչակից մյուս նյութերը կարող են օգտագործելի լինել հայ-իրանական պատմական առնչություններով զբաղվող հետազոտողների և հատկապես ցեղասպանագետների կողմից: Իսկ թեմայի արդիականությունը բնութագրելի է նրանով, որ. այսօր ևեթ Ատրպատականը միևնույն աշխարհագրաքաղաքական դիրքից ելած ընդունակ է իր շուրջ կուտակել այնպիսի ներուժ հնարավորություններ և կամ սպառնալիքներ, որոնք հնարավոր է Հայաստանի եւ հայության համար եւ՛ դրական, և՛ մասնավորապես բացասական գործոններով պայմանավորվեն: Քանզի փաստ է այսօր իսկ, որ իրանական Ատրպատականը, մերօրեա պան-թուրանական երազանքների թիրախային կիզակետում գտնվելով, շարունակում է ենթակա լինել թուրք-ադրբեջանական բացահայտ սադրանքներին, հար եւ նման նախորդ դարասկզբին, երբ նույն Ատրպատականը թուրք-թաթարական նկրտումների ասպարեզն էր: Աշխարհամարտի ընթացքում նույն պան-թուրանական նպատակների զոհ դարձած Ատրպատականի հայության կոտորածների ու բռնագաղթի մասին համապարփակ ուսումնասիրություն ցայժմ չի կատարվել: Ուստի անհրաժեշտ է նկատվել տվյալ թեմայի խորքային հետազոտումը, հիմնված ի շարս այլ աղբյուրների, նաև մինչ օրս չբացահայտված փաստաթղթերի ու վկայությունների վրա: Ատենախոսության նպատակային կարեւորագույն նկատառումն է՝ Ատրպատականի հայության իրավիճակը՝ Աշխարհամարտի նախօրյակից մինչև Հայաստանի Անկախության միջև ընկած ժամանակահատվածը և հայկական աղբյուրներին զուգահեռ օգտագործվել է քիչ բացահայտված կամ չբացահայտված պարսկական աղբյուրների հիման վրա ապացուցել Օսմանյան Թուրքիայի հակաիրանական և հակահայկական նպատակադրումները թե՛ պան-թուրանական քաղաքականության իբրև արդյունք և թե՛ իր հայաջինջ քաղաքականության որպես մեկնակետ՝ Ատրպատականի հայության կոտորածի իրագործումը: Իսկ թեմայի կարեւորագույն խնդիրներից է համարվել հիմնական սուբյեկտի՝ Ատրպատականի հայության աշխարհագրական կացությանը, ժողովրդագրական տեղաշարժերին և դարերի ընթացքում հասարակական ու քաղաքական առաջընթացը: Այնուհետև կարևորել է նույն սուբյեկտի ռազմավարական նշանակությունը, որը գրեթե հավասարապես հանդիսացել է նպաստավոր ենթահող հայ ազգային կուսակցությունների ազատագրական պայքարի հոլովույթում: Նկատի ունենալով թեմայի համընդգրկուն բովանդակությունն ու ձեւաչափային տարողությունը, անհրաժեշտ է նկատվել կիրառել պատմա-հասարակական խնդրո բոլոր հանգամանքների թե՛ նկարագրական, և թե՛ փաստա-վավերագրական մեթոդները: Առանձնահատուկ ուշադրություն է դարձվել մինչ այժմ չբացահայտված, ընդորում իրանական պաշտոնական- պետական աղբյուրների օգտագործմանը: В диссертации представлена состояние атрапатаканских армян в свете развития событий конца 19-го и начала 20-го веков. Хронологические границы диссертации в основном включают поворотные моменты начала 20-го века, которые стали поворотным пунктом в жизни армян и в частности, атрпатаканских армян. Диссертация состоит из введения, четырех глав, которые разделены на подглавы, выводов и списка используемых источников и литературы. В введении представлена актуальность темы диссертации, цели и задачи, методологическая основа работы и научная новизна, хронологические границы темы, обосновано практическое значение работы, дана теория источников и литературы. Первая глава – “Атрапатаканские армяне с конца XIX века до начала XX веков” состоит из четырех подглав: “Исторический обзор происхождения и формирования атрпатаканских армян ”, “Тавриз, как епархиальный, общественный и образовательно-культурный центр Атрпатакан”, “Положение армянских провинций Атрпатакан и перемещения населения” и “ Армянская пресса в Атрпатакане в начале XX века”. Вторая глава дисстератии-“Атрпатаканские армяне и армянская освободительная борьба ” состоит из четырех подглав. Третья глава - “Конституционная революция Персии и армяне Атрпатакан” состоит из трех подглав. Четвертая глава-“Первая мировая война; турецко-османское вторжение в Атрпатакан; резня и депортация армян (1914-1918 вв.)” состоит из четырех подглав. Практическая значимость диссертации заключается в том, что, учитывая историко-сравнительное обстоятельство диссертация может быть применена в исследованиях геноцидных и политических дисциплин, а также в области образования. Подводя итог обобщений и положений, можно сделать следующие выводы: В качестве геополитической границы примыкающий к армянскому миру, Атрпатакан в конце XIX , и особенно в начале 20-го века, был цитаделью армянской освободительной борьбы, военно-политическим якорем и транзитным маршрутом в качестве альтернативы российско-турецкой небезопасной границы. Мотивация партий “Гнчакян” и “Дашнакцутюн” принять участие в конституционном движении Персии была политическим явлением и вытекала из программных и идеологических положений этих партии. В течение 1914-1918 гг. османские войска неоднократно вторгались в Атрпатаканскую область, убивали армянское и ассирийское население. В дополнение к неопровержимым доказательствам и фактам, которые были опубликованы на армянском, английском, немецком, турецком и многих других источниках, имеются официальные еще не опубликованные документы на персидском языке, которые доказывают что массовые убийства армян Атрпатакана стали отправной точкой для Геноцида армян. Наконец, армяне Ирана и особенно армяне Атрапатакан заплатили огромную человеческую и материальную цену турецкому войну в 1917-18 годах, тысячами жертв, эмигрантов и за счет ослабления епархии количественными нарушениями. Но в то же время, как и раньше поощрение и поддержка армянских добровольческих отрядов в те годы тоже состав армянско-ассирийских совместных войск был стимулом, чтоб тот же сломленный армянин стремился выразить свою волю возглавить славные битвы на фронтах Урмии и Салмаста. Это само по себе препятствовало продвижению османских противников на фронты Сардарапата и Баша Апарана, и, таким образом иранский армянин оставил свой неоспоримый штамп в истории армянской освободительной войны. The thesis presents the situation of the Armenians of Atrpatakan in the light of developments and events taken place at the end of the XIX century and at the beginning of the XX century. The chronological boundaries of the thesis mainly include the turning points of the beginning of the XX century, which became critical in the lives of Armenians in general, and particularly, in the lives of Armenians of Atrpatakan. The thesis consists of introduction, four chapters which are divided into subchapters, summary, list of used sources and literature. The thesis presents actualness of the topic and its goals and objectives, the methodological basis and academic novelty of the study, chronological boundaries of the topic, justifies the practical significance of the study, gives the theory of sources and literature. The first chapter – ''The Armenians of Atrpatakan at the end of the XIX century to the beginning of the XX century'' consists of four subchapters: they are -'' Historical survey on origin and formation of the Atrapatakan Armenians'', '' Tavris as a diocesan, public, educational and cultural center'', ''Situation of Armenian provinces of Atrpatakan and movement of the population'' and ''Armenian print media in Atrpatakan at the beginning of the XX century''. The second chapter of the thesis – '' The Armenians in Atrpatakan and Armenian liberation struggle'', consists of four subchapters. The third chapter – ''Constitutional revolution in Iran and the Armenians of Atrpatakan '', consists of three subchapters. The fourth chapter – ''The First World War, invasion of Ottoman forces, Armenian massacres and deportation of Armenians (1914-1918)'', consists of four subchapters. The practical significance of the thesis lies in the fact that taking into cosideration the comparative historical issue, the thesis can be used in genocide and political studies as well as in the educational field. Summarizing the general points of the study one can come to the following conclusion: At the end of the XIX century and, especially, at the beginning of the XX century, Atrpatakan as a geopolitical area adjacent to Armenia was the citadel of Armenian liberation struggle, it was a military-political anchor and transit route as an alternative to the Russian-Turkish insecure border. The driving motive of Hunchakian and Dashnaktsutiun parties to take part in the constitutional movement of Iran was politically predictable and was mainly derived from the ideological provisions of these parties. During the period lasted from 1914 to 1918, Ottoman forces, which continually invaded Atrpatakan, exterminated Armenian and Assyrian population. In addition to the undeniable evidence and facts that have been published in Armenian, English, German, Turkish and many other sources, there are still official documents in Persian that have not been published yet. These documents prove that the massacres of Armenians of Atrpatakan were the starting point for the Armenian Genocide. Finally, the Armenians of Iran and especially the Armenians of Atrpatakan paid a massive human and material price during the massacres of 1917 -1918 accomplished by the turkish warriors. The Armenians had thousands of losses, a great number of emigrants brought to the weakening of the diocese. But at the same time, as it had occured previously, the presence of encouraging and supporting volunteer troops, the formation of Armenian-Assyrian united forces promoted the Armenians to find willpower and to fight in the fronts of Urmia and Salmast. This in itself hindered the advancement of the Ottoman forces to the fronts of Sardarapat and Bash Aparan. Thus the Armenians of Iran left their undeniable trace in the history of Armenian liberation war.

Item Type: Thesis (PhD)
Additional Information: Армяне Атрпатакана с начала XIX до конца XX веков. The Armenians of Atrpatakan beginning from the end of the XIX century to the entry of the XX century.
Uncontrolled Keywords: Малекян Мегр Дереник Кароевич, Malekyan Mehr Derenik Karo
Subjects: History
Divisions: UNSPECIFIED
Depositing User: NLA Circ. Dpt.
Date Deposited: 17 Jun 2019 09:55
Last Modified: 31 Oct 2019 11:40
URI: http://etd.asj-oa.am/id/eprint/10503
Actions (login required)
View Item View Item
Հայաստանի ատենախոսությունների բաց մատչելիության պահոց = Open Access Repository of the Armenian Electronic Theses and Dissertations (Armenian ETD-OA) = Репозиторий диссертаций Армении открытого доступа կիրառում է «Ստեղծագործական համայնքներ» հեղինակային իրավունքի արտոնագիրը համաձայն որի հեղինակները պահպանում են իրենց հոդվածների հեղինակային սեփականության իրավունքը, ինչպես նաև հեղինակը թույլ է տալիս ցանկացած անձի բեռնաթափել, օգտագործել, վերատպել, ձևափոխել, տարածել հոդվածները այնքան ժամանակ, քանի դեռ հոդվածի իրական հեղինակ(ներ)ի և սկզբնաղբյուրի վրա կատարվում է հղում։ Հիմնական դեպքերում սույն արտոնագրի սկզբունքը կարող է իրականացվել պարզ մեջբերման տեսքով: Արտոնագրման սույն տեսակը նախագծվել է որպեսզի հեշտացվի բաց մատչելիության հրատարակչական մոդելի տարածումը: Գիտական աշխատանքների համար կիրառելով արտոնագրման այս մոդելը, ստեղծվում են նախապայմաններ հրապարակումները ազատորեն հասանելի դարձնելու հանրությանը
Հայաստանի ատենախոսությունների բաց մատչելիության պահոց = Open Access Repository of the Armenian Electronic Theses and Dissertations (Armenian ETD-OA) = Репозиторий диссертаций Армении открытого доступа applies the Creative Commons Attribution License (CCAL) to all works we publish. Under the CCAL, authors retain ownership of the copyright for their article, but authors allow anyone to download, reuse, reprint, modify, distribute, and/or copy articles, so long as the original authors and source are cited. In most cases, appropriate attribution can be provided by simply citing the original article. This broad license was developed to facilitate open access to, and free use of, original works of all types. Applying this standard license to your own work will ensure your right to make your work

Vartanian