25.Genn.2p24v- Alik Tert : Hrand Nazariants

ԳՐԱՐՒԵՍՏ

Հայազգի նշանաւոր դէմքերէն Հայ մեծ բանաստեղծ, գրող ու հասարակական գործիչ Հրանդ Նազարեանց *) Հայազգի մեծ բանաստեղծ Հրանց Նազարեանց ծնած է 1866 Թ. Սկիւտարի մէջ. հայրը՝ Տիրան Նազարեանց, է եղած է խանդոտ Հայրենատեր, հետո, անգամ Ազգային ժողովին եւ երեսփոխան

Համարը նւիրւած է արեւմտահայ լեզւին ու գրականութեանը

Papily pulis, ellptrypsewphops, Wwbquit p & pp вира (2ea), Pupacks (Unutges) brmzy Cumily & wklipe b, fb նաեւ ֆրանսերէն եւ իտալերէն պարբերականներու եւ bpbpm Հրանդ Նազարեանցին «Խաչւան երազներ» խորագրով ախալաթերթը նկարած եւ Վենետիկի մէջ կլիշեն պատրաս էր Կոստան Զարեանը: Կոստան Զարեան ու Հրանտ 1913 թ. ֆրանսերէն լեզւով համատեղ դրական հրաւէր մը՝ «Laming հանգանակը հրապարակ կը հանեն՝ ասպարեզ կարդալով գրական նոր, երիտասարդ, թարմ ուժերուն: Գեղեցիկ ձեռան մեկ էջի վրայ երկու երիտասարդ բանաստեղծները Մելաձեղ կամքեր» խորագրի ներյայ կը պարզէին իրենց drami v ու նպատակը «Ձեր երկրների գրականութեան պատմութեան շողշողուն էջերին յաւերժորեն դրոշմւած են մնացել անվեհեր պայքարները, մենք էլ այժմ կամենում ենք մեր ուժեղ ու խելայեղ կամ քերով կերտել թուրքեր, որոնց քարերը կը մնան իբրեւ վկաներ

Գում Գափուի Հայոց Մեծ Հայքը՝ Թորոս Նազարեանց. mariույն վկայութիւններուն, նոյնպէս aiden գրաբարագէտ, հայ դասական լեզւի ջատագով էր. ան Հիմնադրած էր օրիորդաց է Ռեթեոս Պերպերեանի վարժարանը: 1900 թ. ան կը մեկնի Փարիզ եւ ապա՝ Լոնդոն, իր կրթութիւնը շարունակելու նպատակով: Կրնանք ըսել, ήρ υμρωσηδωρ Φρωδικάμει եւ անգլերեն լեզուներուն: Նազարեանց պոլսահայ նոր սերունդի դրա գրական տենդագին աշխատանքի։ Փարիզի և Լոնդոնի իր կեանքի տարիները մեծապէս սատարած են իր գրական գործերուն ան ունէր անառարկելի միշոք, բարձր ճաշակ և գրական նախաձեռ պատանի բանաստեղծուհի Հերանուշ Արշակեանի (55. 1887 թ.) գրական կարողութիւնը. Նազարեանը զինք կը թավալերէ՝ հրապարակելով անոր բանաստեղծութիւնները՝ զանազան պարբերականներու մէջ

Հրանդ Նազութեան հեցուկ կը կանգնի անոր՝ դառնալով անոր հոգեհարազատ մարդ- bypmjp us paplilywup, umkykkjus patik Sudup Saghhuk երբ 1908 թ. Հերանուշ Արշակեանը կը վախճանի, ինչ տէր Swamiyam Phanh, hp swempt the bopp hugdt ywanky, dokunaby | եւ Մերուժան Պարսամեանի կը հրատարակէ վաղամեռիկ Հերանուշ Արշա

կեանի բանաստեղծութիւնները Նազարեանցի առաջին հրապարակւած գործը «Ջութակը վերնագրով բանաստեղծությունն է, որ տպագրւած է

հանդէսին Մեծ (Կ. Պոլիս) 1901 թ. օգոստոսի 8-ին։ Նույն տարին ան կը տպագրէ շարք մը գործեր՝ նույն «Բիւրակն» հանդէսին մէջ. տարեցությ»-ին մէջ: Զուգահեռաբար՝ մամուլի մէջ կը հրատարակէ չափածոյ եւ արձակ թարգմանութիւններ իտալացի, ֆրանսացի ռու ու այլ ազգերու հեղինակներու գործերէն՝ իր ընտրութեամբ

էջերու վրա Հրանդ Նազարեանցը եւ hr p նաստեղծութիւնները գնահատող գրաստական գրութիւնները

bump: 1011 . Հայ նոր բանաստեղծներ: Հրանդ Նազարեանցը խորագրով, որ բանաստեղծի անձին ու գրականութեան պերճախոս կատա

1913 թ. 10 փետրւարին Հրանց Նազարեանց Ղալաթիոչ Ս. Լուսաւորիչ եկեղեցւոյն մէջ կամառնանալ իտալացի պարուհի Մադլեն Գարմիսի հետ, որ կապրէր Պոլիս։ Ըստ երեւոյթին. Մադլեն Գոտմիս ճանչցուած ու մեծ համարում ունեցած է Պոլսոյ հայգրական մշակութային երիտասարդ գործիչներու շրջանակին մեջ։ Արդարեւ, Ռուբեն Սեւակ իր «Երեկ գիշեր» խորագրով բանասաեղծութիւնը «Հայրենիքի բնար» պատկերազարդ շաբաթաթերթի էջերու մէջ նուիրած է Op. p. Lena pro (Lena- Madlen hak kpd ратить 4): ma նութիւնը չի փրկեր Նազարեանցը հոգեկան ծանր ճգնաժամային վիճակէն. այսպիսով կը հեռանայ Պոլիսէն

սպառած մարմինս նոր մարդ եղայն դրած էր անո

Խաչւած երազներ

ՀՐԱՆԴ ՆԱԶԱՐԵԱՆՑ

Մենք կորանք՝ դուք գետնաքարշ կը հեծէք, Մենք լույս կըմպենք դուք խասարը կորոճաք

Uhip pngtinti apgriquali utq üzülü hüp

Դուք կարո բաթ կախման կետերը դատարկ

Տաժանագին գալարումն ենք մենք Կամքին Ու Դեղերին դատաստանն ենք մենք արդար

Դուք ջիղերու գինովութիւնն ախտավար

Դիակներու տարրալուծումը լին..

Մտածումի քանդող ժայթքումն ենք ուժգին Imp papagund Bustymulpmin wüha

Արկածայից զառիվերն ենք դժվարին, Իսկ դուք վարը մահիճներու տիղմը ան

Յառաջապահ մենք այն գունդն ենք կամաւոր, Որ առաջին բախումին դեմ կը սուրայ, Վտանգաւոր երով when

Ստութեամբ ու վրեժով բնակար

դովումն է ու փաստաբանութիւնը Այս գրքի մեջ ենք Արմեն Հրանդ Նազարեանցին ու անոր գրականութեան կու տայրագում շոյիչ բնութագրումներ` զինք համարելով հայ գրողներու գործերը 1920թ. Հրանց Նազարեանց իտալացի գրող Upont designs. Ռոբերտ Սարսազիի Cheep pulpops Fantasmas puik ներով թրթռացող Զդաշնա- 2. Զգայուն զան դակ մշա, Վագների պէս

Հրանդ Նազարեանցի գործերը թարգմանած են եւրոպական

լեզուներու, ինչպէս ինք հայերենի վերածած էր եւրոպացի

ամսագիրը, որու էջերու մէջ կը հրատարակէ Ռուբեն Զար գարնանի, Ատոմ Եարճանեանի (Սիամանիա), Դանիել Վարու ժանի Եղիա Տեմիրճիպաշեանի ու ուրիշ շատ մը հին ու նոր հայ բանաստեղծներու, եւ արձակագիրներտ էջեր՝ կենսագրականու գրախոսական նոթերով` ծանոթացնելու համար, այսպէս, հայ միաքն ու հոգին իտալացիներուն։ 1920 թ. իտալերէն թարգմա նութեամբ կը հրատարակւին Հրանդ Նազարեանցի երկու տեղծութիւններ եւ պա ներու ծառա եւ Հինգ մաս է Հինգ հատւած է բաղկացած «Հայելին»: Ի դեպ, երկու գիրքերու վրայ ալ իտալերենէն առաջ բանաստեղծը պահպանած է հայերէն խորագիրը: Անոնց կը շավորդ է երեք պոէ մո եռամաս ծաւալուն որ կը ներկայացնէ Նազարեանցի ծաւալուն երեք չափածոյ գործերը՝ աւերներու արքայութիւնը», «Հոզի գեղեցկութեան

Սակայն եւ այնպէս՝ Նազարեանց ունէր նաեւ

հակառակորդներ որոնք միանալով Հրանդ Նազա թեանցի դեմ, թիրախ կը դարձնեն Ենոք Արմէնի

yay pom playposp

1908 թ. Հրանց Նազարեանց Պոլսոյ մէջ Տիգրան Զաւէնի հետ կը խմբագրէ «Սուրհանդակ» հանդէսը։ 1900 թ. Կովկասի

հունապարհներով անցած վ անցած Գարեգին Կուզիկյանի (Ոստրեմ)-ի հետ « հիմնել նոր հոսանքը պարբերականը: 1911 թ. դեկտեմբերին 19128.pakikipa fymppen agaphmp (Memeto Mot) A chem dus. Մասնակցութեամբ Ռուբեն Զարդա Զարդարեանի «Բագին» անւան գրական յասերածը: Այդ տարիները նաեւ Lymphmky էր դառնալ անգամ Ազգային հրատարակչական

գրական յանձնաժողովի, Ազգային մեծ գրադարանի վարիչ մարմնի, Ազգանունը մշակութային միութեան։ Միեւնոյն

*) Հրանդ Նազարեանցը ծագումով իրանահայ էր. նա շառաւիղն էր դասական մեծ > մտաւորական Ստեփանոս Նասպարեանցի:

արշալոյսըն եւ բնազալիէ. Սաադիի ծաղիկը, որը իտալերենի թարգմանած է Ձեզար է Ջարզինին Նազարեանցի խաղաղ (գործերէն գործեր են. «Տիեզերական ողբերգու-

(1)Grande Canto della Tragedie Cosmica), Cosm pe իտալերէնի թարգմանած է Enrico Cartile (: Գալով անոր վերջին մեծանա:արստեղծագործութեան, «Խորհրդաւոր սիրոյ մեծ երգո ընդհանուր խորագրով, կապւած է բանտսած եղծի անձնական Ինչպէս ըսինք, Իտալիոյ մէջ Նազարեանց ստեղծագործական աշխատանքի հետ միասին ծաւալած է նաեւ հայանպwner me ազգասիրական գործունեություն։ Իր ջանքերու և անձնական եւ Բրեմոնակի իշխանուհիին հովանաւորութեամբ App շրջակայքը միթենեաց դաշտերու մէջ տարագիր հայերուն փոքրիկ բնակավայր մը կը յատկացուի նշանաւոր Նոր Արարատը,

ՀԻՆԳԵ

Ներբող քերթողական...

ՎԱՐԱՆԴ

Բանաստեղծ-գրականագէտ Հրանդ Նազարեանցին (Վախճանման 50-ամեակի առիթով) Հայ բանաստեղծի խաչը շալակած Դա անրջել ես... սիխաչած երազներ», Հոգումդ յաճախ թախիծ, բչիկ կայծ, treby bu pappan dumpy woquilintp

Դեռ հազիւ դաmaծ պատանի, ջահել ործանել է քեզ սէրը Մաննիկի Թեկուզ կոչել են քեզ՝ հայ Մալարմէ, Զերծ չես մնացել թրից, մտրակից-

in իսկ սիրասուն գրչակիցների

Որոնց հետ մի օր կազմել նա եթեր Բանաստեղծութեան նոր գիսաստղերից,

Որոնց «մահիկ»-ը արեամբ է ներկել:

Ապա փնտրել ես այլ

հորիզոններ, Ուր մարդը մարդուն

Յաճախ գտել ես

յօշոտի էլ.

փաղաքշող ծոցեր ta llunay ta haghilip m

utp.

... է քեզ՝ յուշը Տիրանի,

Չնայած նաեւ հալածել

Բայց հաստատել ես

Իտալիայում, ուր

«Քերթողը իրա մարդու կեանք կանք

Գրառել է քեզ վայրն այդ գեղանի,

Առել՝ ազգն այդ հնամենի, Որ գիտակցելով գինը երազից՝

Քեզ հասցրել է մինչ կատար Պառնասի

...Սակայն, քանի որ եղել ես... խաչեալ, Ու միշտ է խաբել գոյքը երազի,

Վիճակել է քեզ անկում միացեալ Ու մոռացութեան մշուշն անազնի:

...Սակայն, որքան էլ մաշկը պիրկ լինի Նռան հատիկներն բէժ հասնելուն պէս Պատում եմ կաշի, դառնում են գինի

Կամ յուլունքաշար՝ պարղանքով վես:

Վերադարձել նա վերաթարմացած,

Քերթածքիդ բույրը ծաղկարան է, համiy. Չնայած երգիդ էջն արեամբ է բաց

Բայց ինքդ արդեն... արե՛ւ ես, Հրանդ

պետք է զբաղէին գորգագործութեամբ Նազարեանցը վերակացու կը կարգի այս գործին, սակայն ու չի դավադիր։ Բարիի մէջ Նազարեանց իր կեցութիւնը կապահով է դպրոցներու մէջ անգլերեն լեզու դասաւանդելով: 1930-1945

Իտալիոյ մէջ Հրանդ Նազարեանց երկար ժամանակ եղած է գրական մշակութային կեանքի կենտրոն՝ իր շուրջը հաւաքելով

ու համախմբելով իտալացի, ֆրանսիացի, գերմանացի, չէնդացի, անգլիացի ու ամերիկացի գրողներու ու գրական գործիչներո 1900-ական թւականներուն կը վարէ երկու կարեւոր գրական Smhyukkens swbopha peiraab & L Eco del Parnaso Կը խմբագրե wpy andmyjobpp, opery ezhummmiyuub All wwwhduny ու տասնեակ ճանչցուած մտաւորականներ: hamwpplekpasla կընտրւի Իտալիոյ ակադեմիայի անդամ եւ կը նշանակուի բանասաեղծութեան մասնանիցի նախագահ։ Իտալացի գրողներն կը ներկայացնեն Եւեզական ակադեմիային՝ իբրեւ նոբելեան մրցանակի թեկնածու Հրանց Նազարեանցի մասին ժամանակին մեծ գովեստով խոսած է

Հայազգի մեծ մտաւորականը իր մահկանացուն կը կետէ Բարի քաղաքի հիւանդանոցներէն մէկուն մէջ. 1992 թ. յունւարի 3-

«Վատիկանի ձայնասփիառ»

Vartanian